Cờ vây là một trò chơi trên bàn cờ và là môn thể thao trí tuệ dành cho hai người chơi. Đây là trò chơi lâu đời nhất trên thế giới. Luật chơi cờ vây thì cực kỳ đơn giản nhưng cũng khó để có thể trở thành cao thủ vì trò chơi này rất chú trọng đến phương pháp luận. Kỳ thủ Emmanuel Lasker từng nhận xét về cờ vây: “Cờ vua chỉ hạn chế cho nhân loại sống trên Trái Đất, trong khi cờ vây vượt khỏi thế giới này. Nếu một hành tinh nào có những sinh vật biết lý luận thì ở đó họ phải biết đánh cờ vây”. Cờ vây chủ yếu thịnh hành ở các nước Á Đông như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc. Tuy nhiên, hiện nay trò chơi này cũng đã được truyền bá rộng rãi sang các nước phương Tây.
1. Những kiến thức cơ bản về cờ vây
Số lượng người chơi: 2
Độ tuổi: 4+
Thời gian xếp quân: 0 (không cần xếp quân)
Thời gian chơi:
Chuẩn: 180 phút cho mỗi người
Ngoài ra, có một số giải đấu ko giới hạn thời gian, và ván đáu có thể kéo dài đến 16 tiếng
Sự may rủi: Không có
Kỹ năng: chiến thuật, chiến lược và suy luận
2. Bàn cờ và quân cờ vây
- Chuẩn: Gồm 19 đường dọc và 19 đường ngang. Ngoài ra còn có một số loại nhỏ hơn như: 17×17, 15×15, 11×11, 9×9. Cạnh bàn cờ luôn có số lẻ giao điểm.
- Các điểm được đánh dấu đậm ở các tọa độ 4 4 ở mỗi góc mỗi góc được gọi là các “sao”, sao ở giữa được gọi là Thiên Nguyên.
- Người chơi đánh vào các giao điểm của bàn cờ, bàn cờ chuẩn có tất cả 361 giao điểm (361 ngày âm lịch đóa).
- Quân cờ được tạo bằng các hòn đá hoặc nhựa mỏng, dẹt và có đường kính 2.1 cm.
- Trong bàn chuẩn, đen có 181 quân, và trắng 180 quân.

3. Luật chơi cờ vây
- Khí: Các giao điểm trống nằm ngay cạnh quân cờ gọi là “khí” của quân cờ đó. Quân cờ đứng ở giữa bàn có 4 “khí”, đứng ở biên có 3 “khí” và đứng ở góc có 2 “khí”. Nếu một quân hoặc một nhóm quân không còn “khí”, quân đó hoặc nhóm quân đó sẽ bị bắt và đưa ra khỏi bàn cờ. Nếu quân đó hoặc nhóm quân đó chỉ còn một “khí”, điều đó có nghĩa là nó đang bị đe dọa, đang bị “đả cật” và sẽ bị đối phương bắt ngay sau nước đi tiếp theo.
Những chấm trắng và đen ở hình bên là “khí” của quân trắng và quân đen. “Khí” có thể cùng được chia sẻ giữa hai loại quân. Nếu quân trắng được đặt vào nơi có “khí” chung của hai nhóm quân, hai nhóm quân trắng sẽ được nối với nhau thành một. Quân của đối phương sẽ bị bắt khi nó không còn “khí”.
Nếu một người chơi đoạt nốt “khí” cuối cùng của một quân hay nhóm quân của đối phương, anh ta sẽ nhấc quân đó ra khỏi bàn cờ và những quân cờ đó dùng để trao đổi tù binh khi tính điểm.
Hình bên chỉ ra một đám quân đen và đám quân trắng. Nếu đang ở trong tình huống này, mà quân trắng được đặt vào điểm A, toàn bộ quân đen sẽ bị bắt và bị đưa ra khỏi bàn cờ. Phần đất có được lúc này thuộc về quân trắng.
- Tự tử: Trong luật chơi cũng không cho phép việc chiếm nốt “khí” cuối cùng của chính quân hay nhóm quân của bạn, trừ phi việc này dùng để bắt một vài quân bao vây của đối phương. Những quân chắc chắn đã chết, chạy đến đâu cũng không thoát gọi là quân “chết kỹ thuật” và được bỏ ra lúc hết ván.
- Quy tắc Kiếp: Nếu bạn bắt một quân, sẽ có thể xảy ra một trường hợp: bên đen có thể chơi ở điểm b và bắt bên trắng điểm a. Tiếp theo, đến lượt đi của bên trắng. Lúc này, bên trắng lại có thể đặt quân tại điểm a và bắt bên đen, điều này có thể dẫn đến việc quay trở lại như tình huống ban đầu. Trường hợp này được gọi là “kiếp” (劫, コウ, kō). Để tránh việc này xảy ra lặp đi lặp lại, người ta đã đặt ra một quy tắc là “kiếp”. Quy tắc này nói rằng, không được phép lặp lại một trạng thái(vị trí quân và lượt đi) đã có trước đây ở bàn cờ, trừ trường hợp 2 người cùng nhường lượt đi. Nếu bên đen bắt bên trắng ở a, bên trắng không được phép bắt lại bên đen ngay lập tức mà cần phải đặt quân ở nơi nào đó khác. Điều này sẽ dẫn tới khả năng là bên đen sẽ đặt tiếp quân tại b để tránh bị bên trắng bắt. Nếu bên đen không đi nước nào khác, bên trắng có thể bắt lại quân đen, bởi vì bây giờ, vị trí trên bàn cờ đã thay đổi, không giống như trước.
- Đe dọa kiếp: Đây là một phương thức hay khi bị “kiếp” trong những tình thế quan trọng, liên quan đến sự sống chết của một đám quân lớn. Nếu bị “kiếp” như vậy, hãy đặt quân của bạn vào những ô có thể “đả cật” (chẹt) các đám quân lớn quân đối phương mà thực tế quân của bạn sẽ chết. Đối phương sẽ phải chọn 1 trong hai trường hợp: Hoặc ăn đám lớn của bạn và bạn ăn đám lớn mà bạn vừa chẹt, hoặc ăn quân mà bạn vừa chẹt để cứu đám quân của mình.
- Tạo mắt: Khi một đám quân trong vùng của đối phương và không có đường thoát, để có thể sống, đám quân đó cần tạo ít nhất hai mắt nhỏ. Một mắt nhỏ là có 1 đến 2 khí trống. Một mắt lớn là có nhiều hơn 2 khí và có thể coi là 1 vùng đất. Thông thường, muốn chỉ cần tạo 1 mắt lớn cần tạo trên 5 khí ở góc và biên và trên 6 khí ở trung tâm thì sẽ có nhiêu khả năng sống vì khi bị xâm nhập sẽ dễ dàng tạo mắt nhỏ.
- Chấp quân: Các đấu thủ chơi cờ vây có thể đa dạng về trình độ. Người chơi giỏi hơn có thể chơi handicap (chấp quân) với người chơi kém hơn, từ đó có thể khiến cuộc chơi thú vị hơn cho cả hai người chơi, người chơi kém hơn sẽ học được rất nhiều từ cách đi của người chơi giỏi hơn và sẽ giúp họ nâng cao trình độ chơi cờ của mình. Thông thường, số quân chấp nhiều nhất là 9 quân và người chơi kém hơn sẽ chơi quân màu đen. Những quân được chấp thường có một số vị trí xác định trên bàn cờ. Sau khi những quân cờ này được đặt lên bàn cờ, quân trắng bắt đầu
* Một ván cờ vây cũng thường được chia thành 3 giai đoạn:
- Bố cục
- Trung bàn chiến
- Quan tử
Trên đây là những kiến thức cơ bản về trò chơi cờ vây, để nghiên cứu sâu hơn về môn thể thao thú vị này, chúng ta hãy chờ và đón đọc những bài viết tiếp theo nhé.