Không chỉ là một trò chơi giải trí đơn thuần mà còn là một môn khoa học để rèn luyện trí tuệ, với số lượng người chơi đông đảo từ trước tới nay, cờ tướng đã được xem như một phát minh vĩ đại của loài người.
Ai cũng muốn trở thành một cao thủ trong môn cờ đỉnh cao này nhưng để đạt đến đỉnh cao của môn cờ tướng quả thật không phải là điều dễ dàng với bất kỳ ai. Làm thế nào để chơi tốt cờ tướng?
1. Phải nhanh chóng triển khai toàn bộ quân chủ lực
Giai đoạn khai cuộc là giai đoạn ra quân, sắp xếp và triển khai lực lượng để sẵn sàng tấn công hay phòng thủ. Vì vậy, nguyên tắc này chỉ ra rằng phải triển khai toàn bộ quân chủ lực ở giai đoạn khai cuộc như Xe, Pháo và Mã của cả hai cánh phải được huy động nhanh chóng tiến lên chiếm lấy những điểm thuận lợi. Cụ thể là hai Xe phải ra cho sớm để giành lấy các thông lộ 2, 4 hoặc 6, 8, còn Pháo thì tuỳ từng kiểu chơi bố trí cho đúng chỗ để sẵn sàng tham gia tấn công hoặc tiếp ứng phòng thủ. Đối với Mã cũng vậy, cần triển khai sớm để bảo vệ Tốt đầu, thường một con ở nhà phòng thủ, một con sẵn sàng nhảy qua phối hợp cùng các quân khác tấn công.
Việc đi quân cần lên kế hoạch một cách cụ thể, quân nào đi trước, quân nào đi sau, quân nào tấn công, quân nào phòng thủ. Chơi cờ tướng không được điều động quân một cách tùy hứng , việc không xác định rõ nhiệm vụ từng quân cờ cụ thể sẽ khiến hàng ngũ bị rối loạn. Chơi cờ có kế hoạch, tức là các quân được bố trí theo một đội hình chiến đấu thì sang giai đoạn trung cuộc mọi ý đồ đều được thực hiện một cách chủ động và chắc chắn.
2. Phải hình thành một thế bố trí quân linh hoạt
Nhanh chóng triển khai các quân chủ lực là để dàn thành một thế trận với yêu cầu là các quân đều phát huy tốt chức năng của mình. Đó là nguyên tắc bố trí quân linh hoạt hay còn gọi là có tính cơ động cao. Muốn tấn công thì có ngay điều kiện liên kết các quân để tấn công hoặc cần thiết phải phòng thủ thì cũng dễ dàng chuyển sang phòng thủ, cánh mặt cánh trái hô ứng có nhau. Hoặc cũng có thể chuyển thế trận này sang thế trận khác mà vẫn chủ động hay vẫn giữ vững thế phòng ngự. Trái với linh hoạt là bị phong tỏa, bị ngăn cản tầm hoạt động, các quân di chuyển khó khăn trong tình thế ngột ngạt.
3. Sử dụng hợp lý các nước đi Tốt và Sĩ, Tượng
Nguyên tắc này chỉ ra rằng, khi triển khai toàn bộ quân chủ lực thì phải hạn chế việc di dời các quân Tốt, Sĩ, Tượng. Nhưng cần lưu ý: các Mã muốn linh hoạt thì phải tiến các Tốt 3, 7 hoặc Tốt biên. Còn các Xe muốn thông, từ cánh mặt sang cánh trái hay ngược lại thì không vội gì lên Sĩ. Trong một số thế trận, như Đơn Đề Mã, Phản Công Mã muốn chuyển sang chơi Thuận Pháo hoặc Nghịch Pháo thì không nên vội lên Tượng.
Cần nhận rõ các Tốt tiến lên làm cho các Mã linh hoạt đồng thời cũng khống chế Tốt đối phương khiến chúng không lên được, làm ngột ngạt các Mã của chúng. Một số đòn chiến thuật, hi sinh Tốt để chiếm thế rất lợi hại, đặc biệt khi phía sau có Pháo, tiến Tốt qua uy hiếp Mã đối phương thường diễn ra. Con Tốt đầu có vai trò rất đặc biệt: vừa là một bộ phận để phòng thủ vừa là một quân xung kích tấn công, do đó phải thật thận trọng khi đi Tốt đầu. Đối với Sĩ, Tượng khi chưa cần thiết thường để lỡ thời cơ ra quân, phối hợp tấn công, trả đòn.

4. Giai đoạn khai cuộc không nên sử dụng một quân đi nhiều lần
Một trong những nguyên tắc cần chú ý trong khai cuộc là không nên sử dụng một quân đi nhiều lần. Nếu ta chỉ sử dụng hai, ba quân thôi thì hẳn là các quân khác chưa được điều động ra ứng chiến và nếu đối phương ra quân đầy đủ lại tiến hành một cuộc tấn công nào đó thì ta sẽ không có lực lượng đối phó kịp thời.
Kinh nghiệm của các cao thủ cờ tướng đưa ra là với 10 hoặc 12 nước đi ban đầu trong giai đoạn khai cuộc cần huy động ít nhất 6 – 7 quân khác nhau
5. Không vội tấn công khi chưa triển khai đủ lực lượng
Hành động tấn công khi mới triển khai vài ba quân là rất nguy hiểm. Đối phương động binh đầy đủ sẽ bẻ gẫy dễ dàng một cuộc tấn công như vậy. Dĩ nhiên trong một số trường hợp do đối phương dàn quân sơ hở thì ta có thể tranh thủ thời cơ mở đợt tấn công với mục đích gây tổn thất hoặc gây khó khăn cho đối phương.
6. Không nên tham lợi nhỏ mà bị bẫy
Cờ tướng có rất nhiều thế cờ cũng như rất nhiều cái bẫy mà đối phương có thể đưa ra để nhử ta. Ở những trường hợp này, người chơi thiếu kinh nghiệm thường rất dễ bị mắc lừa, có khi chỉ ăn được một quân Tốt của đối phương nhưng làm mất cả ván cờ.
Ý nghĩa của nguyên tắc này là phải luôn luôn nhìn toàn diện, đừng phiến diện, đừng tham một lợi nhỏ mà bị mắc mưu đối phương.
7. Phải tránh tình trạng các quân cản trở nhau
Nguyên tắc cuối cùng đặt ra là người chơi cần lưu ý trong một số thế trận như Quá Cung Pháo, Kim Câu Pháo hoặc Quá Cung Liễm Pháo… dồn quân sang một cánh dễ xảy ra tình trạng các quân dồn cục lại, khó bề xoay trở. Các quân đã không linh hoạt thì cũng khó phát huy hết khả năng của chúng, dễ bị đối phương vây ép.
Vì vậy, khi triển khai lực lượng, cần lên một kế hoạch rõ ràng, tạo ra một thế liên hoàn giữa các quân cờ thì mới hình thành được một thế trận vững chắc, tạo điều kiện thuận lợi cho các giai đoạn sau.
Không ai có thể trở thành cao thủ cờ tướng trong một sớm một chiều được, cái quan trọng là người chơi biết lập kế hoạch luyện tập một cách cụ thể và không thôi học hỏi để rút ra kinh nghiệm.