Chào các bạn, như ở phần trước chúng ta đang đề cập những vấn đề có ảnh hưởng lớn tới tâm lý trong thi đấu cờ tướng. ở phần này, các bạn sẽ đưa ra những phương pháp để có thể tự điều chỉnh tâm lý của mình.
d) Khả năng tự điều chỉnh
Tự điều chỉnh là khả năng của người chơi cờ được coi là một trong những chỉ số chính của vấn đề chuẩn bị tâm lý. Khả năng này đặc biệt giúp ích cho người chơi cờ trong những tình huống khủng hoảng, trong những chấn động mạnh. Ví dụ như những ván thua đáng tiếc. Trong công trình nghiên cứu “tâm lý vận động viên cờ” F. Vichiazep đã phân ra làm ba nhóm chịu ảnh hưởng khác nhau của sự thất bại. Nhóm 1 – suy sụp tinh thần. Nhóm 2 – vẫn giữ được sự bình tĩnh. Còn những người chơi cờ của nhóm thứ 3 – bắt đầu chơi mạnh hơn so với lúc trước khi thua.
Khả năng tự điều chỉnh còn thể hiện ở kỹ năng bước vào giải thi đấu với một phong độ tốt nhất và để làm được điều này có nhiều cách khác nhau. Lấy ví dụ, E. Geller thường đấu trong các trận đồng loạt rất căng thẳng với các kiện tướng, còn B. Xpatxky tập liên tục cho đến sát giải. Sử dụng kỹ năng tự điều chỉnh trong thời gian khủng hoảng kéo dài – còn có thể bằng phương pháp thay đổi lịch sinh hoạt.
e) Khả năng tính tới những đặc điểm tâm lý của đối thủ
Người đầu tiên chú ý đến sự cần thiết phải tính đến những đặc điểm tâm lý của đấu thủ là E. Laxker. Ông cho rằng cờ không chỉ là cuộc đấu giữa các tư tưởng, mà còn là cuộc đấu của tính cách: “thi đấu trên bàn cờ là con người, chứ không phải là những quân cờ bằng gỗ”. Laxker nghiên cứu mặt mạnh và yếu trong lối chơi của đối phương để sau đó khai thác vào những kiếm khuyết của họ.
Sau E. Laxker, rất nhiều cao thủ như A. Alekhin, R. Capablanca, M. Botvinnhic… đều đề xuất những phương pháp nghiên cứu đấu thủ trước khi bước vào các giải thi đấu. Và những đòn phối hợp “rất đáng ngờ” của Mikhaiil Tal trên thực tế được chuẩn bị rất kỹ lưỡng dưới góc độ tâm lý có tính đến hiệu quả tác động tâm lý lên đối thủ.
g) Phẩm chất ý chí và vai trò tâm lý
Chúng ta đều biết một biểu hiện về phẩm chất ý chí của con người – đó là vượt qua mọi trở ngại để đạt được mục đích. Trong cờ, phẩm chất ý chí thể hiện ở khả năng kiên trì tìm kiếm các giải quyết trong ván cờ. Khả năng tập trung nỗ lực ý chí trong thực tế đưa đến những kết quả hết sức bất ngờ: gỡ hòa ván cờ thua, giành được ưu thế trong các thế cờ cân bằng, giành chiến thắng từ những ưu thế nhỏ.
Về phẩm chất ý chí có thể kể đến Gata Kamxki trong trận đấu với Annand gần đây. Mặc dù bị thua trước trong hai ván đấu, Kamxki không chỉ bứt lên gỡ hòa tỷ số trong 8 ván mà còn giành nhiều chiến thắng trong trận đấu bổ sung. Dù sa vào tình thế suy yếu về chiến lược, Kamxki vẫn kiên trì tìm kiếm phản công, gây khó khăn đến mức tối đa cho đối thủ.
h) Tính mục đích
Bản thân bản chất của ván cờ đã thể hiện tính mục đích của các đối thủ – đó là giành chiến thắng. Nhưng rõ ràng chỉ như vậy thì còn chưa đủ đối với người chơi cờ chuyên nghiệp. Vấn đề là ở chỗ tính mục đích không chỉ thể hiện trong giải thi đấu mà còn phải được thể hiện trong luyện tập cũng như quá trình tự hoàn thiện. Nhà tâm lý học nổi tiếng A. S. Makarenco đã khuyên các nhà sư phạm giúp học trò của mình xây dựng một hệ thống mục đích nhất định – mục đích gần, trung bình, xa (lớn). Từ sơ đồ này mỗi một người chơi cờ hoặc tự mình hoặc cùng với huấn luyện viên xác định những mục tiêu trong giai đoạn hiện tại cho phép đạt được hiệu quả cao trong công việc.
Chúc các bạn may mắn.
